Herkes İçin NFT

herkes-icin-nft

Bu yazıyı okumadan önce bilgi teknolojileri alanındaki son moda kelime NFT’leri duymuş olmalısınız. Takas edilemez varlıklar veya NFT’ler, şu anda çeşitli nedenlerle kripto topluluğu arasında açık ara favorilerden. 

2021 yılı ile birlikte NFT’ler ile ilgili şaşırtıcı haberler gelmeye başladı ve bir NFT 69 milyon dolara satıldı. NFT’ler için bazıları yeni bir dijital varlık sınıfı olduklarını söylerken, bazıları onları kripto varlıklarının bir sonraki aşaması olarak algılıyor. Hızla yükselen fiyatların yanı sıra, NFT’lerin benzersizlik ve birlikte çalışabilirlik açısından gösterecek daha çok şeyi var.

NFT’lerin altında yatan temel kavramları ve ardından NFT’lerin temellerini çözerek NFT’ler hakkında daha fazlasını öğrenmeyi amaçlayarak bu konsepti derinlemesine ele almış olacağız. 

NFT nedir?

NFT, açılımıyla “non-fungible token”, Türkçede Nitelikli Fikri Tapu diye niteleniyor. NFT’nin özgün ve tek olması, kendi türünden başka bir değerle takas edilemeyeceği anlamına geliyor. Son dönemde dijital varlıkların ve sanat eserlerinin satışında sıklıkla kullanılan NFT, dönüştürülen varlıkların özgünlüğünün kolayca doğrulanmasını sağlıyor. 

NFT’lerin Arkasındaki Temel Kavramlar Nelerdir?

NFT’ler hakkında bilgi edinirken dikkat etmeniz gereken en önemli hususlardan biri, tasarımlarının altında yatan değiştirilemezlik temel kavramıdır. NFT’lerin varlıklar olarak nasıl benzersiz olduğunu anlamak için takas edilebilirlik ve edilemezlik arasındaki farkı iyi analiz etmeliyiz. Nitekim, NFT’leri çevreleyen temel kavramlar, nihayetinde takas edilebilirlik ve takas edilemez varlıklar arasındaki farkı tamamlar.

Takas Edilebilir (Değiştirilebilir, İkame edilebilir) Varlıklar

Takas edilebilir varlıkların tanımını ve takas edilememe özelliğinin NFT’ler için nasıl çalıştığını merak ediyor olmalısınız. Takas edilebilir bir varlığın basit tanımı, birimler birbirleriyle kolayca değiştirilebilir olduğunda herhangi bir varlığın takas edilebilir olabileceğini belirtir. Takas edilebilir bir varlığın farklı birimlerini bir diğerinden ayırt edemezsiniz. Nitekim takas edilebilir varlıkların her birimi benzer bir piyasa değerine ve geçerliliğe sahiptir. Kıymetli metaller, kripto para birimleri, fiat para birimleri (bir devlet tarafından desteklenen para birimleri, Türk Lirası, Dolar, Euro vs.) takas edilebilir varlıklara örnektir. 
Örneğin, 100 TL bir banknot ile başka bir 100 TL banknot değer ve geçerlilik açısından yine aynı olacaktır. Bunun yanı sıra, işlem aynı varlığın benzer değer ve işlevselliğe sahip birimleri arasında gerçekleştiğinde, eşit bir takas edilebilir varlık değişimine sahip olabilirsiniz. Örneğin, 10 tane 10 TL ile 100 TL takas edilebilir ve her iki tarafta değer ve geçerlilik kaybına uğramaz. Dolayısıyla, Türk Lirasının nasıl değiştirilebilir bir varlık olarak hizmet ettiği açıkça görülmektedir. 

Takas Edilemez (Değiştirilemez, İkame edilemez) Varlıklar

Takas edilebilen varlıkların ayrıntılı bir şekilde anlaşılmasıyla, takas edilemeyen varlıkların aynı şeyin tam tersi olacağı kolayca tespit edilebilir. Takas edilemeyen varlıklar birbirleriyle değiştirilemez ve onları birbirinden ayıran benzersiz özelliklere sahiplerdir. NFT’ler bazı yönlerden benzer görünse bile, aralarında birçok belirgin ve taklit edilemeyecek farklar olacaktır. Gerçek dünyada takas edilemeyen varlıklara örnekler olarak konser biletleri ve sanat eserleri gösterilebilir. Tasarım açısından iki konser bileti aynı olsa bile, ön sıradaki bir bilet, arka sıradaki bir biletten daha değerli olacaktır. Benzer şekilde, iki resim ya da iki sanat eseri benzer görünebilir, ancak onları birbirinden ayıran bazı nadir unsurlar vardır.

NFT’lerin teknik özelliklerine daha derinlemesine dalarsanız, bunların temelde benzersiz dijital kodlar olduğunu keşfedeceksiniz. Benzersiz dijital kodlar, Ethereum gibi kripto para birimleriyle aynı blok zinciri teknolojisine bağlıdır. Blok zincir, kripto para birimleriyle yapılan işlemlerin kaydedildiği toplu bir defter kaydı olarak düşünülebilir. Bu da NFT’lerin, kripto paralarla benzer şekilde dijital bir deftere kaydedildiği anlamına geliyor. Kısacası her bir NFT’ye kimin sahip olduğuna dair bir liste tutuluyor. İlginç bir şekilde, gerçek dünyada NFT ile ilişkili fiziksel bir varlığa ihtiyacınız yok. Ancak, NFT türleri, sanat eseri, gayrimenkul ve hatta evcil kediniz gibi fiziksel varlıkların temsilini de içerir. 

NFT’lerin bazı özelliklerine daha derinlemesine bakarak bu terimin aklımızda daha net oturmasını sağlayabiliriz. 

Benzersizlik

Takas edilemez varlıkların güvendiği en önemli özellik benzersizliktir. NFT’lerin kodundaki bilgiler, varlıkların özelliklerini ayrıntılı olarak gösterir ve böylece onları diğerlerinden ayırır. Örneğin, dijital bir sanat öğesi, NFT’sinin kodundaki tek tek pikseller hakkında bilgi içerebilir.

Bölünmez

NFT pazarında fark edeceğiniz bir diğer önemli nokta da bölünmezlikle ilgili olacaktır. Sanat eserinin yarısını satın alamazsınız. Aynı durum NFT’ler için de geçerlidir. NFT’leri daha küçük değerlere bölmek imkânsız olduğundan, NFT’ler ile tam bir NFT’nin kesirleri olarak işlem yapamazsınız.

İzlenebilirlik

NFT’lerin üstünde yapılan bütün işlemler tüm ayrıntıları ile blok zincir üzerine yazıldığı için NFT’nin tarihçesi, oluşturuldukları zamandan günümüze kadar kolayca takip edilebilir. Aynı zamanda, NFT’lerin el değiştirme zamanları, alıcı, satıcı, satın alınan fiyat gibi bilgileri de görmek mümkündür. Bu nedenle, izlenebilirlik özelliği ile NFT’lerin gerçekliğini kolayca doğrulayabilirsiniz.

Programlanabilirlik

Gelecekte NFT kullanım alanlarını ve işlevselliğini yönlendirecek olan NFT’lerin en önemli özelliği programlanabilirliktir. Bu özellik kullanıcılara NFT’lerin içerisine, tercihlerine göre, özellikler ekleyebilme yetkisi vermektedir. Örnek olarak, üretici sanatçıların bir sonraki satıştan alacakları paylar da NFT’nin içine kodlanabilmektedir. Böylece satışın gerçekleşmesi durumunda, ilgili miktar sanatçının cüzdanına otomatik bir şekilde aktarılacaktır. Sonuçta, NFT’ler temelde kod parçalarıdır ve koda herhangi bir şey ekleyebilirsiniz. NFT’nin bu gibi avantajları, bu teknolojiyi daha da kazançlı hale getirerek sanatçıların ilgisini çekmektedir.

Bir yazarın gözünden kitabını geleneksel yöntemlerle ya da NFT olarak yayınlama arasında nasıl farklar olacağına bakalım. Geleneksel olan yolda, kitabın satış rakamını 20 TL olarak düşünürsek. Bunun 10 TL’si satışı yapan kitap marketine, 5-6 TL’si basım, kargo ve benzeri işlere gidiyor ve kalan 4-5 TL’de yayınevi ve yazar arasında bölüştürülüyor. Tabii bu durum tüm yazar veya kitaplar için aynı olmasa da genel işleyiş bu şekilde gerçekleşiyor. Aynı kitabı NFT olarak yayınlamanın blok zincire yazmak için harcanan gas ücreti dışında herhangi bir masrafı olmayacağı gibi kitabın sadece ilk satışında değil devam eden satışlarında da istenirse yazar kazanmaya devam edecektir. Bu durumda sanatçı ile eseri arasındaki bağ maddi ve manevi kopmamış olacaktır.

NFT temellerine net bir genel bakış sonrası, merkezi olmayan blok zinciri teknolojisinde gelecek vaat eden farklı özelliklerin ideal karışımı olduğu açıkça görülmektedir. Varlıklarınızı kontrol eden başka bir kuruluşla karşılaştırıldığında, blok zincirindeki bir NFT, varlıklarınız üzerinde gerçek sahiplik ve kontrol sağlar.

Leave A Reply